نگهداری سگ در نروژ: به بهانه کشته شدن یک نوزاد توسط سگ

امروز 7 ژوئن 2021 خبر تلخی در رسانه های نروژی منتشر شد: یک نوزاد 1.5 ساله که به همراه پدر و مادرش به منزل یکی از اقوام نزدیک رفته بوده، توسط دو سگ خانگی صاحبخانه درّیده شده و روز شنبه گذشته جان باخته است.

اگر چه کشته شدن انسان ها به دست سگ آمار چندان بالایی در نروژ ندارد، اما در 25 سال گذشته با احتساب حادثه اخیر، دست کم 9 کودک توسط سگ های خانگی در نروژ کشته شده اند. (وه گه به نقل از داگ آویسن). روزنامه وه گه البته اشاره می کند که انستیتوی سلامت عمومی نروژ (Folkehelseinstituttet) این آمار را از سال 2017 به روز نکرده و چه بسا عدد واقعی کشته ها و جراحات افراد توسط سگ های خانگی بیشتر از این باشد. به این بهانه تاملی داریم بر موضوع نگهداری سگ در منزل در نروژ و ابعاد مختلف مرتبط با آن.

نگهداری از حیوانات سابقه طولانی در میان انسان ها دارد و در میان ساکنین مناطق روستایی و کشاورزان، نگهداری از حیوانات به واسطه کمک های مستقیم آنها به معیشت، بخش لاینفکی از زندگی است. با پیشرفت زندگی مدنی در غرب و شکل گیری شهرنشینی نگهداری از حیوانات تغییراتی کرد و بیشتر به سمت یک هابی و سرگرمی گرایش پیدا کرد. از اینجا به بعد پدیده حیوانات خانگی در غرب، ایجاد شده و توسعه پیدا کرد.

در نروژ نیز نگهداری حیوانات در منازل امری بسیار معمول است. اگر چه مطالعات رسمی در حوزه آمار نگهداری از حیوان خانگی در نروژ چشمگیر نیست و تنها تحقیق رسمی به سال 1994 بر می‎ گردد، اما در سال 2018 تخمین زده شده که از هر سه نفر، یک نفر در این کشور حیوان خانگی داشته باشد و در مجموع روند نگهداری از حیوانات خانگی در نروژ در سال های اخیر صعودی بوده است. همچنین در سال 2018 برآورد شده که 560 هزار سگ، 750 هزار گربه و 125 هزار اسب در نروژ وجود دارد.

طبق گزارشات موجود محبوب ترین حیوان خانگی در نروژ گربه، و بعد از آن با اختلافی کم سگ، و سپس خرگوش، ماهی آکواریومی، همستر و طوطی است. نوشته حاضر تنها به موضوع نگهداری از سگ در منزل در نروژ می‌پردازد و ورودی به مباحث مربوط به بقیه حیوانات خانگی ندارد.

هزینه نگهداری

نخستین هزینه برای صاحب سگ طبیعتا هزینه خرید توله از فروشگاه حیوانات خانگی یا “حزانت” یک سگ بالغ از مراکز نگهداری حیوانات است. این هزینه اولیه برای انواع نژاد و سن سگ بسیار متفاوت است، اما در نروژ احیانا با صرف هزینه ای در حدود 3 تا 4 هزار کرون می توان صاحب یک توله سگ شد. هزینه‌های بعدی شامل هزینه‌های نگهداری حیوان است. طبیعتا هزینه نگهداری سگ نسبت به نژاد و اندازه آن تغییر می‌کند و مثلا هزینه نگهداری یک پاپی کوچک بسیار کمتر از یک ژرمن شپرد یا دوبرمن بزرگ است. اما این قاعده کلی دست‌کم در نروژ صادق است که هزینه متوسط نگهداری سگ به واسط اقلام اولیه گران قیمت‌تر، بالاتر از بقیه حیوانات خانگی است. در سال 2017 هزینه متوسط نگهداری سگ در سال های ابتدایی زندگی اش 20000 کرون در سال تخمین زده شده است. که با تبدیل نرخ تورم، بیش از 27 هزار کرون در سال جاری یا هزینه ای تا 2300 کرون در ماه است. البته به نظر می رسد همین 2300 کرون هم عددی محافظه کارانه و مختص سگ های کوچک بوده و هزینه های یک سگ با جثه معمولی یا بزرگ بیشتر از این رقم در ماه باشد. غذا، قلاده و تسمه، ماهوت پاک‌کن، پیاله و ظروف غذا، محل خواب، تجهیزات شامل لباس و اسباب بازی و مسواک مخصوص، سبد انتقال در ماشین، واکسیناسیون، هزینه دامپزشک و بقیه سرویس ها از جمله مهد کودک و نگهداری ساعتی یا برای مسافرت از جمله هزینه های مربوط به نگهداری سگ خانگی است.

سگ پر هزینه‎ ترین حیوان خانگی در میان شش حیوانات خانگی محبوب در نروژ است. در عین حال، نروژ یکی از گران ترین کشورهای جهان برای نگهداری سگ خانگی است. تخمین هزینه متوسط یک سگ در طول عمرش در سال 2017 معادل 160 هزار است که با اعمال نرخ تورم سالانه حدود 2، در سال جاری (2021) تقریبا 170 هزار کرون می شود. این رقم کمی از ارقام بین المللی که 10 هزار تا 15 هزار دلار گزارش شده، بیشتر است که البته تاییدی بر گران بودن نگهداری از سگ در نروژ می باشد.

آسیب های سگ

اساس نگهداری سگ در خانه انسان ها، بر مبنای زندانی کردن این حیوان در جایی است که طبق تکامل طبیعی این موجود، منزل و جایگاه زندگی او نبوده است. بنابراین راهکارهای مختلفی از جمله محدود کردن فیزیکی سگ با لانه یا قلاده با روش های پزشکی برای مهار آن توسط انسان ها به کار می رود و این موارد در نروژ نیز بسیار گسترده است. عدم رعایت این روش های محدود کننده و آزادتر بودن سگ، ممکن است خطر حمله به دیگران و مسئولیت سازی برای صاحب خویش را افزایش دهد. در همین خبر اخیر که منتشر شده، زن صاحب دو سگ که نوزاد 1.5 ساله را کشتند توسط پلیس دستگیر شده و به او تفهیم اتهام مشارکت در قتل شده است. سگ همچنین به صورت طبیعی ممکن است در درگیری با حیوانات دیگر به خود یا موجودات دیگر صدمه بزند که مجددا می تواند برای صاحب سگ تبعات حقوقی داشته باشد. خطر تصادم با ترافیک در حرکت نیز همیشه برای سگی که در محل های مسکونی انسان زندگی می کند وجود دارد.

بیماری‌های سگ

سگ در طول عمر خود، بسته به نژاد و جثه، مبتلا به بیماری هایی متعددی می شود که بعضا واگیردار حیوان به حیوان و حیوان به انسان است. به عنوان مثال همین چند وقت پیش بود که اسهال خونی بسیار فراگیری صدها سگ در نروژ را مبتلا کرد و این بیماری واگیردار به سرعت به شهرهای مختلف از جمله غرب نروژ تسری پیدا کرد. بخش زیادی از هزینه های درمان و نگهداری سگ مریض مبتلا به چنین اپیدمی هایی شامل بیمه های عادی نیست و مستقیما به عهده صاحب سگ است.

محدودیت در زندگی صاحب سگ

مالکیت سگ خانگی به معنی محدودیت هایی در زندگی انسان است: نگرانی از بیماری و صدمه یا گم و دزدیده شدن حیوان، نیاز به پاکسازی فضولات در خانه و در معابر و محل های عمومی، و تحت الشعاع قرار گرفتن برنامه های سفر و تفریح بیرون از منزل مواردی است که از درد دل های صاحب هر سگی خواهد بود. این محدودیت ها اضافه بر زمان ها و انرژی مستقیم برای غذا و هواخوری و شانه کردن موها و حمام کردن و امور عادی و همیشگی نگهداری از سگ است. اگر چه بعضی این محدودیت ها را با محدودیت داشتن فرزند مقایسه می کنند و اعتقاد دارند اضافه شدن یک موجود زنده، خواه سگ خواه فرزند، همین مشکلات را برای خانواده ایجاد می کند.

افرادی که تمایل نداشته باشند سگ خود را در خانه قرار دهند و بخواهند آن را با خود به مسافرت ببرند، مشکلاتی در اقامت در هتل و کلبه و خانه های اجاره ای در نروژ خواهند داشت و تعداد انتخاب های آنها به شدت کم می شود. البته روش هایی برای سفر “داگ فرندلی” در نروژ پیشنهاد شده، اما هزینه های سفر با سگ از بلیط هواپیما تا اقامت هتل به صورت قابل توجهی افزایش پیدا می کند.

همچنین بعضی از فروشگاه های زنچیره ای در نروژ برای حل مشکل همراهی سگ، تمهیداتی از جمله قفس های مخصوص برای نگهداری موقت سگ در زمان خرید صاحب آن تدارک دیده اند. این قفس ها با مبالغ نسبتا پایین که به صورت ساعتی شارژ می شود، سگ را درون خود جای می دهد و دمای مناسب برای تحمل این قفس را برای آن فراهم می کند ولی حیوان محبوس در این محل کوچک برای بازگشت صاحب خود و رهایی لحظه شماری می کند.

در حال حاضر مهدکودک سگ ها نیز در نروژ راه اندازی شده که می تواند بعضی از محدودیت های روزانه را برای صاحبان حیوان کم کند [55]. اما این راه حل نیز به حبس مجدد سگ این بار در محیطی دیگر و البته بار مالی جدید برای صاحب سگ بدل خواهد شد.

آزار حیوان

بعضی از فعالان حقوق حیوانات معتقدند که سگ خانگی زندگی بهتری از سگی که در طبیعت زندگی می کند دارد. اما این سوال وجود دارد که آیا حیوان راضی است در شرایط یک زندگی خانگی قرار بگیرد؟ آیا نیازهای اجتماعی و جسمی حیوانات در این شرایط تامین می شود و زندانی شدن در آپارتمان یا زندانی شدن در اتومبیل یا قفس های نوین در فروشگاه های زنچیره ای برای حیوان خوشایند است؟ بعضا تبلیغاتی از گروه های حقوق حیوانات در جامعه نروژی دیده می شود که مثلا از مردم می خواهد در تابستان “شیشه ماشین های حامل سگی که در آن حبس شده و گرمش شده را بشکنید و سگ را آزاد کنید!” و ادعا می کند به لحاظ حقوقی اگر کسی این کمک را به حیوان بکند دچار مشکل نمی شود. اما چه کسی می تواند چنین روش هایی را تجویز کند ولی به ریشه اصلی مساله، نگهداری سگ توسط انسان بدون رضایت خودش نپردازد؟

از همه این موارد بدتر، موضوع عقیم کردن سگ هاست. در بسیاری از نقاط دنیا از جمله ایران، عقیم کردن سگ ها، چه ماده و چه نر، امری عادی و روتین است. برای سگ های ماده، در زمان عادت ماهانه (4 تا 5 روز هر سه هفته یکبار) سگ به شدت بی قرار است و معمولا در حال زوزه کشیدن و ادرار کردن در گوشه کنار خانه یافت می شود. راه حلی که بسیازی از صاحبان سگ های ماده انتخاب می کنند، عقیم سازی حیوان ماده به جهت دوری از مشکلات پریودیک آن است. در مورد سگ های نر نیز عاشق شدن و فرار از خانه برای پیدا کردن جفت، و فعال بودن در درگیری با سگ های نر دیگر و جدیت در مشخص کردن قلمروی خود با ادرار دلایل یا در واقع توجیهاتی است که صاحبان سگ برای عقیم سازی آن استفاده می کنند. خوشبختانه در نروژ عقیم سازی سگ ها به صورت دلبخواهی و با صلاحدید صاحب سگ فقط به خاطر خوشایند خودش، قانونی نیست. اما استثناهایی وجود دارد از جمله اینکه دلایلی پزشکی یا رفاهی برای عقیم سازی وجود داشته باشد و در این صورت این کار در نروژ نیز قانونی است. اما چه کسی است که بتواند از عقیم سازی سگ برای نگهداری آن دفاع کند؟ چنین آزاری به حیوان بی دفاع تنها از خودخواهی انسان ها بر می آید و نسبتی با رعایت حقوق حیوانات توسط انسان متمدن ندارد.

مورد دیگر در آزار سگ، “مجازات” هایی است که صاحبان سگ برای خطاهای حیوان در محل زندگی اجباری اش در نظر می گیرند و در نروژ نیز این موضوعی معمول است. سگ هر چند با فراست، ولی یک حیوان است و اگر چه آموزش باعث رعایت نحوه دفع و برخی رفتارهای دیگر او می شود، اما نهایتا ممکن است از چیزی آزرده شود و حمله ای کند یا در جایی که صاحبش راضی نیست ادرار کند یا میز غذایی یا دکوراسیون جایی را ناخواسته یا برای بازی به هم بریزد. صاحبان سگ بعضا محرومیت از غذا یا هواخوری یا حبس طولانی مدت در جایی یا تنبیه بدنی برای مجازات و تربیت حیوان به کار می برند. در همین مورد اخیر که دو سگ نوزاد 1.5 ساله را کشتند، هر دو سگ به سرعت به عنوان مجازات کشته شدند. (البته در خبر مشخص نیست که سگ توسط پلیس یا صاحبان خود یا پدر و مادر نوزاد قربانی به دلیل عصبانیت زیاد کشته شده است، اما پلیس رسما اعلام کرده که بعد از ظهر شنبه هر دو سگ “بدون جان” شده اند). اما مجازات کردن حیوان که قدرت درک کافی ندارد و هر چه باشد حیوان است، کاری درست است و چیزی را تغییر می دهد؟ آیا تقصیر اصلی به گردن انسان های درگیر در این داستان نیست؟

اگر شما با یک صاحب سگ در نروژ صحبت کنید، احتمالا در مورد وجود مهر و محبت زیاد با سگ، وفاداری سگ و اجبار به بیرون رفتن روزانه از منزل با سگ برای هواخوری به عنوان نکات مثبت نگهداری از سگ خانگی خواهید شنید. اما سوال این است که برای دستیابی به خوبی های احتمالی نگهداری سگ در محل زندگی جایگزین بهینه تری وجود دارد که تبعات منفی ذکر شده بالا را نداشته باشد؟

صرف نظر از مطالب بالا، باید به خاطر داشت که خدمات سگ به انسان در طول تاریخ در مواردی چون نگهبانی، شکار، آواربرداری و زنده یابی، کشف مواد مخدر و دستگیری مجرمین اثبات شده است که البته این خدمات، متضمن حضور و نگهداری سگ داخل محل زندگی انسان نیست.

– از مجموعه یادداشت‎ های #NyeØyne