طرح برخی نمایندگان مجلس نروژ برای محدودیت حجاب

چند هفته ایست که در نروژ اتاق فکری به نام Agenda راهکارهای بحث‌انگیزی برای ادغام فرهنگی بیشتر مهاجران با جامعه نروژی از جمله در مورد پوشش مسلمانان ارائه کرده که موضوع مباحث و مناظره‌های زیادی شده است. متن کامل گزارش مورد نظر از سایت این اتاق فکر قابل دسترسی است.

با اینکه اعضای حال حاضر این اتاق فکر از یک ائتلاف میانه-دست چپی است و باید در تصور عامه نزدیک به طیفی باشد که هوادار جامعه مهاجرین و مسلمانان است (در مقابل طیف دست راستی که به مخالفت و آزار مهاجرین مشهورند)، اما در کمال تاسف پیشنهادات نامناسبی برای ادغام فرهنگی ارائه کرده که در صورت اجرا به محدودیت و آزار بیشتر مسلمانان خواهد انجامید. جامعه مسلمانان نروژ طبعا باید تلاش کند قبل از اینکه این پیشنهادات به عنوان پیش‎نویس رسمی قانون در مجلس نروژ (استورتینگه) مطرح شوند، با اعتراض اصولی و منطقی خود از جدی‎شدن آن جلوگیری کند. برای فهم دقیقتر موضع پیشنهاددهندگان، یادداشتی که اعضای اتاق فکر اخیرا در روزنامه وه‌گه نوشتند را ترجمه کردیم تا نقطه‌نظرات مسلمانان فارسی‌زبان را در این زمینه بهتر جمع آوری کنیم:

پیرامون پیشنهاد ما در مورد حجاب بچه ها و نقاب: دین و مشارکت

پیشنهاد ما پیرامون حجاب بچه‎ها و نقاب واکنش‎های زیادی به همراه داشت. این موارد موضوعات حساسی هستند و برخی از واکنش‎ها به آن به دلیل عدم اطلاع کامل از طرح ماست.

تهیه‎کنندگان پیشنهاد آگندا:

• ئته اف. کریستیانسن از حزب کار
• داگرون اریکسن از حزب دموکرات مسیحی
• آنه بیته کریستانسن تیوینه‎ریم از حزب میانه
• اسوینونگ روته‎واتن از حزب چپ
• بورد وگار سولیه‎یل از حزب چپ سوسیالیست

این جمع از ائتلاف احزاب میانه-چپ حدود شش ماه با همراهی تعدادی از محققان برتر به تهیه پیشنهادی برای یک سیاست جدید و بهتر برای ادغام فرهنگی پرداختند. پیشنهاد حاضر بر آن است که به ما بگوید چگونه کار بیشتری در مدت زمان کمتر (برای ادغام خارجی‎ها در جامعه) انجام دهیم، زبان‎آموزی را بهبود دهیم و افراد بیشتری را برای زندگی سازماندهی‎شده آماده کنیم.

دو مورد از پیشنهادات ما، حجاب بچه ها و نقاب (روبند)، توجه زیادی را به خود جلب کرد. این موارد موضوعات حساسیت برانگیزی هستند و طبعا واکنش‎ها به آن بسیار متفاوت بود. برخی از این واکنش‎ها هم بر مبنای فهم نادرست بود که ما در اینجا می‎خواهیم سوءبرداشت‎ها را حل کنیم.

خط قرمز

پیشنهاد ما در مورد انتظارات شفاف‎تر و پاسخگویی بهتر از مجامع دینی (تروسامفون‌ها از جمله مساجد و حسینیه‎ها) یک خط قرمز دارد: برابری. برابری یک ارزش اجتماعی در نروژ است که اطمینان حاصل می‎کند همه از فرصت‎های برابر برخوردارند. ما می‎خواهیم که احترام به قانونِ برابری را در مساجد نروژی تقویت کنیم و تفکیک جنسیتی در مدارس را از بین ببریم. حاکمیت نباید از مردم سوالات دینی و تفتیش عقاید کند، اما اصلِ برابری باید در زمان استخدام و بقیه مواردی که نمی‎توانند از نظر دینی توجیه شود، استفاده شود. {در اینجا نویسنده تلویحا بیان می‎کند که مسائل دینی می‎توانند دلیل موجهی برای نقض قانون برابری باشند- مترجم}. بجای چک سفید امضای “تبصره” و “استثنا” قائل شدن که امروز برای همه مساجد وجود دارد، ما پیشنهاد کردیم که مساجد و مجامع دینی برای مستثنی شدن از قانون برابری تقاضانامه ارسال کنند که توجیه دینی را بتوانیم واضح و مشخص کنیم.

ما امیدواریم که این روش باعث تقویت آگاهی در مورد برابری جنسیتی در جوامع دینی و باعث جلوگیری از تبعیض پنهان (در این جوامع شود) که خلاف قانون نروژی است. پیرامون مدارس دینی خصوصی، ما در نروژ در مورد مدارسی که کودکان را بر اساس جنسیت یا دین تفکیک می کنند، تجربه نامطلوبی نداریم. اما برای اینکه مطمئن شویم در آینده نیز تجربه بدی نخواهیم داشت، ما پیشنهاد می‎کنیم یک بازنگری در قواعد کمک مالی دولت به مدارس خصوصی صورت بگیرد.

جداسازی جنسیتی

مدارس مهمترین عرصه ما برای ادغام اجتماعی است. اختلاف‎ها در بسیاری محل‎های دیگر در حال رشد و نمو است. اما در مدارس، ما می‎خواهیم هویت اصلی دانش‎آموزان، هویت یک آموزنده باشد. برای تقویت حس یک اجتماع واحد، مدارس باید به صورت روزافزون بر روی اشتراکاتی که بین همه فرهنگ‎ها هست، تاکید کنند. ضمنا مدارس باید در رساندن پیام ارزش‎های اجتماعی نروژی به دانش‎آموزان بسیار شفاف و فعال عمل کنند، ارزش‎های اجتماعی که عامل پیوند جامعه چند رنگ و گوناگون ماست. همچنین ما وظیفه داریم اطمینان حاصل کنیم که تکالیف و حقوق همه دانش‎آموزان برابر است و اینکه همه از فرصت‎های برابر برخوردارند، صرفه نظر از پیشینه نژادی آنها. پدر مادرها قطعا در تربیت فرزندان خود مطابق با دین و فرهنگ خودشان آزاد هستند، اما مدارس نمی توانند کلاس‎ها و برنامه‎های خود را بر مبنای قواعد دینی تنظیم کنند. کلاس‎های شنا اجباری هستند چون اهمیت حیاتی دارند، حق همه دانش‎آموزان نروژی است که از آن برخوردار باشند و وظیفه پدر و مادرها است که آموزش آنرا برای فرزندان خود پیگیری کنند. گزارش های اخیر در رسانه‎ها نشان می‎دهد که مدارس روش‎های متفاوتی در برخورد با درخواست‎های والدین برای مستثنی شدن فرزندانشان از کلاس‎های شنا داشته‎اند. این کار به شدت غلط است که این مسایل را جدی نگیریم. مسائلی از جمله بررسی‎های حقوقی و قضایی که مدیران مدارس در این موقعیت‎ها باید از شرایط داشته باشند.

توافق گسترده‎ای وجود دارد که حجاب دانش آموزان دختر در مدارس ابتدایی امری نامناسب است. همانطور که تحلیلگر اجتماعی، بشرا عشاق در یکی از سری برنامه‎های مناظره کوآرتر سیاسی در ان.ار.کو در 11 آگوست 2016 بیان کرد، حجاب چیزی است که به افراد بالغ تعلق دارد و نه به کودکان. بسیاری از رهبران مسلمانان از جمله مسئول سابق IRN خانم لنا لارشن مطلبی مشابه را بیان کرده است. البته اینکه چه روشی برای جلوگیری از حجاب کودکان مورد استفاده قرار گیرد، محل اختلاف بوده است. ما به روش اف.ار.په برای ایجاد ممنوعیت حجاب به دیده تردید می‎نگریم. سیگنال‎های واضح و دیالوگ با پدرمادرهای مسلمان روش بهتری است. این دیالوگ‎ها باید در جلساتی خوب برگزار شود و ما یک روش واحد در کل کشور برای آن داشته باشیم. به همین دلیل ما میخواهیم یک دستورالعمل ملی برای معلمین و کادر مدارس برای مواجهه با این موارد داشته باشیم. ما در این کمیته، با موضوع حجاب به عنوان یک سمبل دینی برخورد نکردیم. ما با حجاب به عنوان لباسی برخورد کردیم که باعث جدایی بر مبنای جنسیت می‎شود. هدف اولیه ما این است که از مواردی که کودکان بر خلاف میل خودشان وادار به حجاب سر کردن می‎شوند جلوگیری کنیم. هدف دوم ما این است که در مواردی که فشار اجتماعی (از طرف جامعه مسلمان) به کودکان برای استفاده از حجاب وارد می‎شود جلوگیری کنیم. ما از پیشنهادهای دیگر که از موقعیت‎های نامطلوب و گسترش بی رویه حجاب در مدارس نروژ جلوگیری کند، استقبال می‎کنیم.

روبند

پیشنهاد ما برای ممنوعیت پوشش صورت، به عنوان مثال نقاب یا برقع، در مدارس و همچنین در پست‎های عمومی از نقطه نظر ایدئولوژیک نبوده بلکه بر مبنای اعتقاد پراگماتیک و عملیاتی بوده است. پوشاندن صورت، افراد را بر مبنای جنسیت‎شان تفکیک می‎کند و امکان مشارکت واقعی برای شهروندان را از بین می‎برد. برای اطمینان از تعامل‎های شخصی بین افراد جامعه و همچنین امکان احراز هویت، باید برای روبندزدن محدودیت ایجاد کنیم. در مورد مدرسه مسائل آموزشی بسیار مورد اهمیت است که با وجود روبند مشکل بتوان آنرا اجرا کرد. همچنین ممکن است موقعیت‎های سخت زیادی در مدارس، دفاتر خدمات اجتماعی ناو و محیط‎های کاری (با افراد دارای روبند) پدید بیاید که مدیریت کردن آن مشکل باشد. به همین دلیل نیاز داریم تا یک سیاست ملی مشخص در قبال روبند داشته باشیم. اینکه حجاب بچه‎ها و مساله روبند به صورت رسمی در سیاست مورد بحث قرار گیرند، امری مهم و ضروری است. در مقابل پرداختن به این مساله، رویکرد سکوت در مقابل آن در سال‎های گذشته مشکل ساز بوده است.

همینکه ما می‎توانیم در مورد این مسائل به صورت واضح و شفاف و بدون ترس از برخورد فیزیکی صحبت کنیم، نشان می‎دهد که توانسته‎ایم در مباحث اجتماعی پیشرفت کنیم. مناظره‎های اجتماعی روشی سالم برای به رسمیت شناختن اختلاف‎ها در میان سیاستمداران نروژی و همچنین در میان مسلمانان اهل نروژ است. اما ما، یک گله داریم که می‎خواهیم ابراز کنیم. مساله حجاب کودکان و روبند تنها یک پاراگراف از گزارش 52 صفحه‎ای ما بود که پیشنهادات گسترده و در برخی موارد بحث‎انگیز در بخش‎های مختلف آن وجود دارد. بحث پوشش متاسفانه توجه غیر متناسبی در مقایسه با بقیه سیاست‎های پیشنهادی ادغام به خود جلب کرده است. ما علاقمند هستیم که در مورد روش‎هایی که می‎تواند به جامعه ما برای ادغام فرهنگی بیشتر کمک کند بحث کنیم، مباحثی از جمله دسترسی بهتر به بازار کار، بهبود آموزش زبان و تقویت مشارکت در دموکراسی که فقط در صورتی موفق خواهد بود که همه اقشار جامعه در آن همکاری کنند.