احکام شرعی « سازمان دانشجویی کوثر

محلی برای جمع آوری سوالات متداول و احکام شرعی مورد نیاز و مبتلا به شیعیان در نروژ.

احکام مربوط به نماز و روزه در مناطق دارای روز و شب طولانی

نام مرجع تقلید	متن سوال	جواب
آیت الله سید محمد حسینی شاهرودی	در برخى كشورها از جمله نروژ در شمال اروپا، چندين روز آفتاب طلوع و يا غروب نمى كند. شهر تروندهایم در عرض جغرافیایی 63 درجه شمالی قرار دارد که همه ساله پذیرای تعداد زیادی از دانشجویان مسلمان به ویژه از ایران می باشد. متاسفانه به دلیل شرایط ویژه ای که با توجه به طول شب و روز در این شهر به وجود می آید، شیعیان جهت ادای فریضه نماز و روزه دچار چند دستگی می باشند. شایان ذکر است که اهل سنت اخیرا به روش واحد، یک طریقه را برای اوقات نماز و روزه مورد عمل قرار می دهند. جهت روشن شده موضوع خواهشمند است توجه فرمایید که در این شهر بر اساس محاسبات علمی، در حدود 2 ماه از سال تاریکی وجود ندارد (از اواسط ماه 5 تا اواسط ماه 7). امسال ماه رمضان در حالتی قرار دارد که طول زمان از اذان صبح تا اذان مغرب، حدود 22 ساعت می باشد. خواهشمند است بفرمایید در این روزها مسلمانان چه تکلیفی برای نماز و روزه دارند؟ و در سالهای آتی که ماه رمضان به روزهایی منتقل میشود که اصلا شب وجود ندارد، چه تکلیفی برای نماز و روزه بر شیعیان واجب است؟ در مورد زمان سحر و افطار نظر معظم له چيست؟ مساله دیگر مربوط به زمان نماز صبح و زمان نماز مغرب و عشاء میباشد: همانطور که از توضیحات بالا مشخص است، در برخی اوقات سال تاریکی بعد از غروب آفتاب وجود ندارد. و همچنین است برای موقع اذان صبح. برای این مورد هم هیچ مرجعی وجود ندارد که مسلمانان بر اساس آن نماز و روزه خود را به جا آورند. به عنوان مثال برای اذان مغرب گفته شده است که، موقعی است که سرخی طرف مشرق، که بعد از غروب آفتاب پیدا می شود، از بین برود. ولی این سرخی در این شهر از بین نمیرود. در ایران نیز همه مردم به اوقاتی که از طریق موسسه تقویم دانشگاه تهران اعلام میشود، عمل میکنند. در این باره نرم افزارهایی نیز برای محاسبه اوقات شرعی وجود دارند، ولی هر کدام زمان متفاوتی را برای این نقطه که دارای عرض جغرافیایی بالایی هست محاسبه میکنند. به همین دلیل برگزاری نماز جماعت شیعیان در این شهر امکان ندارد. آیا معظم له منبع خاصی برای محاسبه اوقات شرعی و ایجاد وحدت بین مسلمانان میتوانند معرفی کنند.	بسمه تعالی الف) در ایامی که خورشید در این مناطق در طول 24 ساعت رویت می شود: اذان ظهر: زمانی است که خورشید در بالاترین ارتفاع خود در آسمان قرار دارد یعنی در مسیر حرکت خود به شمالی ترین نقطه می رسد که در این حال به محض آنکه از غایت ارتفاع خود به سمت مغرب متمایل می شود ظهر شرعی محقق می شود و برای تعیین این زمان می توان از قرار دادن یک شاخص در زمین و زمان تمایل سایه آن از غرب به شرق استفاده کرد اذان مغرب: زمانی است که خورشید در غربی ترین نقطه مسیر حرکت خود می باشد و آغاز شب شرعی از اولین لحظه ای است که خورشید از آن نقطه به سمت شرق بر می گردد. اذان صبح: زمانی است که خورشید به شرقی ترین نقطه مسیر حرکت خود میرسد و از آن نقطه به سمت غرب حرکت می کند و چون در این حالت فاصله زمانی بین اذان صبح تا طلوع آفتاب وجود ندارد مومنین احتیاطا بدون فوت وقت مبادرت به خواندن نماز صبح کنند و اگر از این زمان گذشت به نیت ما فی الزمه بخوانند (یعنی اعم از ادا و قضاء) ب) در ایامی که خورشید در آسمان مشاهده می شود (چه آنکه به مدت کوتاه در طول 24 ساعت یا اینکه اکثر ساعات در آسمان باشد): همین معیار مذکور بکار می رود بدین ترتیب: اذان ظهر زمانی است که خورشید از بالاترین نقطه ارتفاع خود به سمت غرب متمایل شود و اذان مغرب زمانی است که پس از آنکه خورشید از افق غایب شده غروب کرد دقایقی صبر کنیم تا مطمئن شویم که خورشید به حرکت خود به سمت غرب پایان داده و به سمت شرق متمایل شده و زمان اذان صبح وقتی است که در اثر دیده شدن سپیده و منتشر شدن ان در شرقی ترین نقطه حرکت خورشید در آسمان علم پیدا کنیم که خورشید در مسیر حرکت خود به شرقی ترین نقطه رسیده و حرکت را به سمت غرب آغاز کرده که این لحظه هنگام اذان صبح است و تا زمان طلوع خورشید وقت نماز صبح می باشد. ج) در ایامی که خورشید اصلا در آسمان مشاهده نمی شود نیز همین معیار فوق جاری است و برای کشف اینکه خورشید در بالاترین حد خود است یا شرقی ترین یا غربی ترین حد می توان از روشنایی خفیفی که در آن سمت از افق آسمان پیدا می باشد و شدت و ضعف آن نور در نواحی مختلف آسمان استفاده کرد با رعایت جانب احتیاط در تعیین وقت و راه دیگر علم پیدا کردن به این 3 زمان در این ایام مراجعه و تطبیق با مکانهایی است که از نظر افق نزدیک هستند و خورشید در آسمان آنها مشاهده می شود د) نسبت به روزه گرفتن در ایامی که روز شرعی طولانی می باشد در صورت توان باید روزه بگیرید یا با رفتن به مسافت شرعی روزه خود را بشکنید یا برای گرفتن روزه به مناطق دیگر سفر کنید و در آنجا قصد اقامت کنید و اگر هیچکدام ممکن نیست و گرفتن روزه ضرر و مشقت فوق العاده دارد می توانید فقط بمقدار ضرورت آب یا غذا میل کنید و روزه آن روز را بعدا قضا کنید.
آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی	همان سوال	در این گونه مناطق، در زمانی که در هر 24 ساعت شب و روز وجود دارد، چنانچه زمان روزه خیلی طولانی است که انجام آن حرجی است، مطابق نزدیک ترین محلی که انجام روزه حرجی نیست عمل کنند و اگر زمان روزه خیلی کم است، مطابق نزدیک ترین محلی که برای مقدار زمان روزه آن عرفاً صدق روزه می کند، روزه بگیرند، ولی نماز ها را در اوقات تعیین شده انجام دهند، هر چند فاصله نمازها کم یا زیاد شود. برای تعیین زمان طلوع فجر و اذان مغرب، اگر معیار تشخیص طلوع فجر یا اذان مغرب برای مردم عادی غیر متخصص مشکل است، به نظر افراد کارشناس مورد اعتماد عمل کنند، و اگر آن ها اختلاف دارند مطابق احتیاط عمل کنند، یعنی مثلاً برای شروع زمان روزه (طلوع فجر) به نظر متخصصی عمل کنند، که طلوع فجر را زودتر میداند. ولی برای نماز صبح به نظر کسی عمل کنند، که زمان طلوع فجر را دیرتر می داند و در مدت زمانی که در هر 24 ساعت، شب یا روز ندارند، نسبت به روزه و نماز، در هر 24 ساعت مانند آخرین روز عمل کنند و در زمانی که مدت نصف روز یا شب برای نمازها کفایت نمیکند مانند آخرین روز و شبی که کفایت میکرده نماز بخوانند یعنی در آن ساعت نماز بخوانند. اینجانب منبع خاصی برای محاسبه اوقات شرعی در این گونه مناطق در نظر ندارم. چنانچه به نظر مذکور عمل شود، ان شاء الله مجزی است.
آیت الله سید صادق حسینی شیرازی	همان سوال	سلام عليكم جواب1: کشورها و شهرهائى که شروق و غروب آفتاب دارند، نماز را واجب است طبق شروق و غروب و نيز زوال آفتاب همان کشور و شهر بجا آورد، و اگر سرخى طرف شرق از بين نرود به مقدار بيست دقيقه بعد از غروب آفتاب که معمولاً در مثل ايران و عراق سرخى برطرف مى‌شود، صبر کرده و سپس نماز مغرب و افطار انجام گيرد، و در طرف صبح اگر علامتهاى شرعى طلوع فجر محقق نباشد، مى‌توان به تقويم مورد اعتماد عمل نمود، و اگر مورد اعتمادى نبود احتياط بايد کرد به اين صورت که امساک روزه را قبل از همه توقيتها قرار داد، و نماز صبح را بعد از همه توقيتها بجا آورد. و همچنين روزه اگر حداکثر روز 18 ساعت يا کمتر تا حد شش ساعت باشد، ولى اگر روز کمتر از شش ساعت بود يا بيشتر از 18 ساعت شد، مى‌توان به يکى از دو فرض زير روزه گرفت: اولاً: طبق افق همانجا روزه گرفت به اينكه قبل از طلوع فجر امساک نموده و هنگام مغرب شرعى افطار کند در صورتى که مستلزم حرج نباشد و اين موافق احتياط استحبابى مى باشد. دوماً: طبق طلوع فجر همانجا امساک نموده و طبق ساعات روز شهرهاى متعارف دنيا روزه شده و سپس افطار نمايد، يعنى: ساعات روز کربلاى معلى را ـ مثلاً ـ در ماه مبارك رمضان حساب کرده، پس اگر مقدار آن «17» ساعت بود، بعد از «17» ساعت افطار نمايد گرچه هنوز اذان مغرب کربلاى معلى يا اذان مغرب شهر خود نشده باشد. جواب2: در افقهايى كه شش ماه شب شش ماه روز و مانند آن است واجب است نماز و روزه و بقيه عباداتى كه وقت معين دارد به وقت آفاق متوسطه ديگر چون عراق يا ايران و مانند آنها برگزار شود.
آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی	همان سوال	علیکم السلام و رحمة الله نسبت به روزهایی که طولانی است باید روزه گرفته شود. همچنان که نماز ها هم باید در اوقات خود انجام شود. و اوقات نماز هم با ملاحظه آثار قابل تشخیص است ولی نسبت به زمانی که روز ها و یا شب ها به طول می انجامد. در این فرض در صورت تمکن باید از آنجا مهاجرت نموده و به منطقه ای که شب و روز دارد بروند تا نمازهای یومیه را در اوقات مقرر آن جا به جا آورند و در صورت عدم تمکن و حرجی بودن مهاجرت تا وقتی که در آنجا هستند باید اوقات منطقه ای که نزدیک به آنجا است و شب و روز متعارف دارند را ملاحظه نموده و نمازهای یومیه شان را در آن اوقات بخوانند و در صورت اختلاف بلاد متعارفه، به هر کدام بخواهد اخذ کند. موفق باشید. والله عالم.
آیت الله حسین وحید خراسانی	همان سوال	سلام عليكم و رحمة الله و بركاته 1- در فرض سؤال باید از اذان صبح ( طلوع فجر صادق ) تا مغرب از مفطرات به قصد قربت امساک شود و بنابر احتیاط واجب مراد از مغرب وقتی است که سرخی طرف مشرق که بعد از غروب آفتاب پیدا می شود از بالای سر انسان بگذرد و روزه دار در هر مکانی باید بر طبق فجر صادق همان مکان امساک کند و بر طبق مغرب همان مکان افطار نماید و در غیر این صورت روزه اش باطل است . 2- در فرض سؤال اگر می توانند هجرت کنند به شهری که نماز و روزه را در وقت شرعی به جا آورند واجب است هجرت کنند و اگر نمی توانند هجرت کنند باید نماز و روزه را با رعایت احتیاط در امساک وافطار به جا آورند و بعد قضاء نماز و روزه را نیز به جا آورند و می توانند در حال روزه قبل از ظهر شرعی به سفر بروند که حداقل 22 کیلومتر رفت آن و حداقل 22 کیلومتر برگشت آن باشد و در سفر روزه را افطار نمایند و بعداً قضاء آنرا بجا آورند و اگر در حال روزه گرسنگی یا تشنگی غیر قابل تحمل پیش آمد بر طبق دو مسأله ای که ارسال می شود عمل نمایند . – انسان نمى‌تواند براى ضعف روزه را بخورد، ولى اگر ضعف به قدرى باشد که براى روزه‌دار عرفا قابل تحمّل نباشد، خوردن روزه اشکال ندارد. – اگر روزه‌دار به قدرى تشنه شود که بترسد از تشنگى بمیرد، واجب است به اندازه‌اى که از مردن نجات پیدا کند آب بیاشامد، ولى روزۀ او باطل مى‌شود، و اگر ماه رمضان باشد باید در بقیۀ روز از به جا آوردن کارى که روزه را باطل مى‌کند خوددارى نماید، و همچنین اگر بترسد که از نخوردن آب به او ضرر معتنابهى برسد، یا آب نخوردن براى او موجب حرجى باشد که عرفا قابل تحمّل نباشد، که در این دو صورت مى‌تواند به اندازۀ رفع ضرر و حرج آب بیاشامد.
آیت الله سید علی سیستانی	همان سوال	بسمه تعالى واجب است روزه بگیريد ولى اگر روزه گرفتن مشقت زیادی داشته باشد و عادتا قابل تحمل نباشد ، جایز است در هنگام شدت گرسنگی و تشنگی تنها به مقدار ضرورت (بنابر احتياط واجب) آب بنوشيد یا غذا بخوريد و بايد بقیه روز را به احتیاط واجب امساک کنيد و بعد از ماه رمضان اين روز را قضا كنيد.
آیت الله سید صادق روحانی	همان سوال	اگر قدرت و تمکن دارید در ایام طولانی شبها به آن محل نروید آنجا را ترک کنید و اگر قدرت ندارید، اوقات نماز و روزه آنجا را با اوقات مناطق معتدله که نزدیکتر به آنجاست و یا سابقا در آنجا زندگی میکرده است تطبیق نماید مثلا با ساعت هر وقت فهمید در آن مناطق ظهر شده است نماز ظهر و عصر بخواند و هر وقت مغرب شده است نماز مغرب و عشا و هر وقت سبح شده نماز صبح بخواند و هر گاه در آنجا ماه رمضان شد او هم روزه بگیرد- و این کار با بود مسائل امروزی از قبیل رادیو و تلویزیون کار آسانی است.
آیت الله محمد فاضل لنكرانى	همان سوال	به نظر حضرت ایت الله العظمی فاضل لنکرانی اگر طلوع و غروب افتاب معلوم باشد و طول روز کمتر از 24 ساعت باشد، کسی که توان روزه گرفتن داشته باشد واجب است روزه را بگیرد و اگر کسی توان روزه گرفتن نداشته باشد و یا برایش ضرر داشته باشد روزه گرفتن واجب نیست . و بعدا قضای آن را بگیرد. درضمن اگر ممکن باشد باید ماه رمضان را به منطقه ای که طول روز کمتر باشد بروند و در آنجا روزه را بگیرند.اما اگر طول روز بیش از 24 ساعت باشد دراین صورت ملاك را براى نماز و روزه بلاد و شهرهاى متعارفه كه شب و روز آنها تقريباً مساوى است (مثل مکه ) قرار دهید و طبق افق شهر مکه روزه را بگیرید يعنى نماز ظهر و عصر را بخوانید، شش ساعت بعد نماز مغرب و عشاء را بخوانید و يازده ساعت بعد نماز صبح را بخوانید و روزه را هم به همين ملاك بگيرند و در همين فرض مى توانید ملاك را وطن و شهر خود قرار دهید، مثلا اگر از تهران رفته اید با اذان ظهر تهران، نماز ظهر و عصر را بخوانید و با اذان مغرب و عشاء، نماز مغرب و عشاء را و با اذان صبح، نماز صبح را بخوانید و روزه را نيز به همين ملاك بگيرید و در عين حال اگر سفر به آن منطقه لزومى ندارد به مناطقى سفر كنید كه بتوانید عبادات خود را در اوقات شرعيه انجام دهید.
آیت الله یوسف صانعی	همان سوال	ج- توجه شما را به استفتائی که قبلاً از محضر معظم له انجام گرفته به همراه جواب آن جلب می نماییم.سوال: بنا بر جدول اوقات شرعي منتشره از سوي مسجد امام علي(عليه السلام)استكهلم (وابسته به مجمع جهاني اهل بيت(عليهم السلام)) طلوع فجر در اين ايام در اين شهر مشخص نيست و توصيه مسجد آن است كه نماز صبح، نيم ساعت پيش از طلوع آفتاب اقامه شود. از آن جا كه غروب آفتاب هم تا ساعت 54:22 پيش مي رود و طلوع آفتاب هم تا 20:3 صبح (كه نمازهاي مغرب و عشاو صبح خصوصاً براي تازه مكلفين بسيار مشكل مي شود) لطفاً در موارد زير فتواي آن مرجع محترم را بيان فرماييد: 1. در مورد غروب آفتاب آيا مي شود به شيوه اهل تسنن عمل كرد؟ 2. در مورد نماز شب چه زماني افضل است؟ (طبق جدول مذكور، تشخيص نيمه شب هم ميسر نيست). 3. در حالي كه هوا پس از غروب آفتاب آن قدر تاريك نمي شود كه سياهي كامل همه جا را فرا بگيرد و طلوع فجر مشخص شود، آيا مي توان مانند نماز ظهر و عصر يا مغرب و عشا، دخول به وقت نماز صبح را نيز همزمان با نمازهاي مغرب و عشا دانست؟ لازم به ذكر است كه آخرين روزي كه طلوع فجر مشخص است، 28 آوريل است كه 10:1 بامداد است و مي شود نماز صبح را در اين زمان اقامه كرد، نيمه شب هم 7:23 است وغروب هم 15:21 و از 29 آوريل با آن كه روزها بلند تر مي شود وقت نماز صبح دچار مشكل مي شود (شايد بتوان گفت كه گم مي شود). جواب: چون معيار غروب و طلوع آفتاب و طلوع فجر و نصف شب هر جايي تابع زمان هر يك از آن ها در آن محلّ مي باشد نه تابع ايران يا عراق يا حجاز و يا ساير جاها، بنابراين هيچ مشكل شرعي در اوقات شهري كه در آن سكونت داريد پديد نمي آيد براي آن كه هر زمان كه آفتاب غروب نمود ولو از ساعت 54:22 هم بگذرد همان وقت وقت نماز مغرب وعشا است، چون مغرب به نظر اين جانب همان غروب آفتاب است و معيار شناختن نيمه شب گذشتن نصف از شب است، كه از زمان غروب آفتاب تا طلوع آفتاب حساب مي شود و حسب آن چه از سؤال استفاده مي شود حتي اگر كل شب تقريباً 4 ساعت إلي 5 ساعت باشد دو ساعت ونيم كه از غروب آفتاب گذشت نصف شب مي باشد و وقت نماز صبح هم همان طلوع فجر صادق همان محلّ است هر چند مدت فاصله اش با غروب كم باشد، و ناگفته نماند كه تا يقين به طلوع فجر صادق پيدا نشده نمي توان نماز صبح را خواند و لذا تأخير تا نزديكي هاي طلوع آفتاب آن جا جايز است اين بود خلاصه جواب از سؤال هاي حضرت عالي و خود شما بهتر مي توانيد حسب قاعده گفته شده يعني هر جايي طلوع و غروبش منطبق با همان جا بايد باشد پاسخ سؤال هاي موردي را دريافت نماييد ومشكلي هم ظاهراً در كار نيست و شايد آقايان نظر فقهايي مثل آقاي خوئي را بيان مي كنند به هرحال براي توضيح زيادتر مي توانيد باز هم ما را مورد لطف قرار داده و سؤال فرماييد.
آیت الله سید علی خامنه ای	همان سوال	سلام علیکم و رحمة الله و برکاته مکلف بايد در مورد اوقات نمازهاى يوميه و روزه همان افق محل سکونت خود را رعايت کند ولى اگر روز خيلی طولانی است و تمكن از روزه نداريد و يا همراه با مشقت شديد است، روزه ساقط است و قضاى آن لازم مى‌شود.
آیت الله اسد الله بیات زنجانی	همان سوال	در صورتی که شب و روز مشخص است، تکلیف روزه نیز مشخص خواهد بود و با طلوع و غروب آفتاب، باید روزه ها را گرفت ولی در فرض عدم توان و یا ضرر برای روزه گرفتن، افراد می توانند روزه نگیرند و پس از ماه رمضان و در ایام کوتاهتر، روزه خود را قضا کرده و بابت هر روز روزه گرفته نشده فدیه بپردازند. اگر روزه ضرر نداشته باشد ولی طول روز به اندازه ای باشد که امکان روزه گرفتن برای افراد سخت باشد، می توانند به اندازۀ چهار فرسخ از شهر محل اقامت خود خارج شده، افطار کنند و برگشته و به کارشان مشغول شوند و پس از ماه رمضان و در ایام کوتاهتر، روزه های خود را قضا کرده و بابت هر روز آن فدیه بپردازند. لازم به توضیح است که اگر افراد می دانند که روزه گرفتن عملاً برای آنها مقدور نیست و امکانات لازم جهت خروج از شهر نیز برای آنها مقدور نیست، مطابق با قاعدۀ عسر و حرج می توانند روزه نگرفته ولی برای حفظ حرمت ماه رمضان، تظاهر به روزه خواری نیز نکنند و بعد از ماه مبارک و در روزهای کوتاهتر، روزه خود را قضا کرده و برای هر روز فدیه بپردازند. اما در روزهائی که خورشید غروب نمی کند، باید ملاک را آخرین روز قبل از این وضعیت قرار داد و مطابق با آن عمل کرد همانطوری که در بندهای گذشته به آن اشاره شد. اما در مورد نماز در جائی که وقت و شب و روز مشخص نیست، ملاک در نماز مغرب اتمام روز است و در نماز صبح، ملاک، دقایقی قبل از آغاز روز است که می توان نماز صبح را بجای آورد.
آیت الله سید علی محمد دستغیب	همان سوال	بسمه تعالی در مناطق ذکر شده شب یا روز در مدتی از طول سال تقدیری می گردد که می توان آن را از حرکت ظاهری خورشید در آسمان و افق و روشن و تاریک شدن آسمان در ایام شب تشخیص داد و تفاهم و توافق مسلمین بر نرم افزارهای رایج بلا اشکال است.
آیت الله سید محمد علی علوی حسینی گرگانی	همان سوال	بسمه تعالی اگر شما درمنطقه ای قرار دارید که در برخی ساعات هوا کمی تاریک می شود به گونه ای که عرفا این تاریکی علامت غروب آفتاب باشد باید بر اساس همان عمل شود و آن را ملاک افطار و نماز مغرب قرار دهید و به همان نسبت ساعات روز را نصف کرده و در ابتدای روز نماز صبح خوانده و در اواسط روز هم نماز ظهر و عصر را اقامه کنید و در حد توان روزه را نگه دارید و اگر طاقت نیاوردید افطار کرده و در ایامی که روز کوتاه تر است و امکان گرفتن روزه است آن را قضا نمایید و اما اگر حقیقتا هیچ تغییری در طول روز ایجاد نمی شود باید به کشورهای مجاور مراجعه کرده و طلوع و غروب انها را ملاک قرار دهید و بر اساس همان ساعات، روزه را گرفته و نماز را هم به همان صورت اقامه کنید و مثلا هر زمان که در کشور مجاور غروب می شود شما هم نماز مغرب و عشا را بخوانید و یا هر زمان که طلوع فجردر کشور مجاورمی شود شما هم در همان ساعات نماز صبح بخوانید و با هماهنگی و مشورت مسلمانان میتوانید ساعاتی را در طول سال برای همه مشخص کرده و به همه ابلاغ کرده تا آنها هم تبعیت کنند.
آیت الله قربان علی محقق کابلی	همان سوال	بسم الله الرحمن الرحیم با سلام و تشکر از مکاتبه ی شما معظم له به سؤال شما به صورت زیر پاسخ گفته است: بسمه تعالی در فرض سوال این مسئله تکراراً از اینجانب استفتا شده و جواب داده شده که شاید در سایت اینجانب موجود باشد. و نظر اینجانب این است که رفتن و ماندن در این گونه مکان ها که مراسم دینی به طور معمول قابل اجراء نیست حرام است و مهاجرت از این جا ها واجب است. همیشه در پناه خداوند مؤید باشید: حضرت آیت الله العضمی محقق کابلی (حفظه الله)
آیت الله حسین مظاهری	همان سوال	بسمه تعالي در ماه‌هايي که يک شب و يک روز وجود دارد هرچند زمان شب يا روز بسيار کم باشد، از اوّل طلوع فجر تا مغرب بايد روزه باشند و نماز صبح و مغرب را هم در طلوع فجر و مغرب بخوانند. امّا در اوقاتي که يکپارچه شب يا روز است، بايد اوقاتي شرعي خود را با يکي از شهرهاي هم افق با شهر خود و اگر وجود ندارد، با اولين شهر افق بعدي تنظيم کنند و مطابق ساعات طلوع فجر و مغرب آن شهر عمل کنند و نماز بخوانند و روزه بگيرند. حسين المظاهري
آیت الله حسین نوری همدانی	همان سوال	بسمه تعالي سلام عليكم در مناطقی از زمین که شب و روزشان مجموعا بیست و چهار ساعت است، در روز اعمال روزانه مانند نماز صبح و ظهر و عصر و همچنین روزه گرفتن را انجام می دهند و در شب اعمال شبانه از قبیل نماز مغرب و عشا را بجا می اورند – هر چند در مدتی از سال روزهای انها بسیار کوتاه و شبهای انها بسیار بلند است و در مدت دیگری از سال بعکس ان می شود – ولی در مناطقی که شب و روز بیست و چهار ساعته ندارند مانند قطبین یا مناطق نزدیک به قطبین که مجموع شب وروزشان 24 ساعت نیست لازم است اوقات خود را به 12 ساعت و 12 ساعت تقسیم کنند و 12 ساعت را برای خودشان روز و 12 ساعت را برای خودشان شب قرار دهند و اگر این تقسیم بطور اجتماعی انجام شود تا همگان برنامه ای منظم و منسجم داشته باشند بهتر است.
آیت الله محمد علی گرامی	همان سوال	بسمه تعالی اگر کلاً شب است یا روز، به روز و شب قراردادی میان خود عمل کنند، بالاخره می دانند که اکنون مثلا روز است و تاریک مثل خسوف و کسوف. والسلام

آیت الله ناصر مکارم شیرازی	در مناطقی که طول روز بسیار بلند است وظیفه افراد در مورد روزه چیست؟ لطفا حکم نماز آنها را نیز بیان کنید.	در مورد روزه مناطقی که روز یا شب آنها خارج از متعارف است (مثلاً بیش از 18 ساعت ) باید روزه خود را مطابق مناطق معتدله در آن زمان بجا بیاورد مثلا همان زمان را در تهران یا قاهره در نظر بگیرد که طول شب و روز چقدر است زیرا آن مناطق طلوع و غروب و نصف النهار دارند سپس با افق خود آن را تطبیق کند؛ و به تعبیر دیگر اگر در آن فصل از سال در منطقه معتدله مورد نظر، طول روز 14 ساعت است، آنها هم 14 ساعت روزه می گیرند به این معنا که از طلوع فجر آنجا شروع می کند و 14 ساعت روزه می گیرد و در زمستان که روزهای منطقه معتدله مورد نظر مثلا 12 ساعت است، باید از طلوع فجر آنجا شروع کند و 12 ساعت روزه بگیرد (مطابق مثال بالا) البته اگر به جا آوردن روزه کامل برای آنها مشقت ندارد مقدم است و اما در مورد نماز در جاهایی که روز زیاد کوتاه نیست، مطابق طلوع و غروب و ظهر آن محل بجا آورد؛ و اگر طول روز زیاد کوتاه باشد، مطابق آنچه در روزه نوشتیم عمل می کند.
آیت الله سید علی خامنه ای	خورشيد در دانمارک و نروژ ساعت هفت صبح طلوع نموده و تا عصر در آسمان مى‏درخشد، در حالى که در کشورهاى ديگر، ساعت 12 شب است، تکليف من درباره نماز و روزه چيست؟	مکلف بايد در مورد اوقات نمازهاى يوميه و روزه همان افق محل سکونت خود را رعايت کند، ولى اگر روزه گرفتن بر اثر طولانى بودن روز، غير مقدور يا حرجى باشد، اداى آن ساقط و قضاى آن واجب است.
آیت الله یوسف صانعی	سوال در مورد روزه در شرایط تروندهایم.	اگر طول روز به قدری زیاد باشد که روزه برای شما حرج و مشقت داشت می توانید افطار نمایید و در فرصت مناسب، آن را قضا کنید، و اگر از ابتدا احتمال ضرر و بیماری می دهید و این احتمال، قابل توجه است، روزه بر شما واجب نیست. به هر حال، شما باید طبق افق همان جا روزه بگیرید.
آیت الله سید علی سیستانی	كسانى كه در نزديكى قطب شمال زندگى مى كنند در روزهايى كه طولش 20 ساعت تا 22 ساعت است چه تكليفى براى روزه دارند؟	چنانچه تمكن دارد روزه بگيرد و اگر تمكن ندارد بعداً قضاء كند و اگر از آنهم متمكن نيست فقط فديه بدهد.
آیت الله سید علی سیستانی	در سوئد فعلاً روزها كوتاه است اما بعد ممكن است اينطور نباشد و اگر ماه مبارك رمضان در تابستان بيفتد ممكن است طول روز از 20 ساعت هم تجاوز كند. در اين مورد نظر معظم له چيست؟	در فرض تمكن بايد روزه گرفت.
آیت الله سید علی سیستانی	در برخى كشورها چندين روز آفتاب طلوع و يا غروب نمى كند نماز و روزه در اين كشورها چگونه است؟	احتياط واجب آن است كه نماز را با اوقات نزديكترين كشور و يا شهرى كه در بيست چهار ساعت داراى شب و روز مى باشد تطبيق دهد و نمارهاى پنجگانه را برابر اوقات شرعى آنجا بخواند هر چند با قصد قربت مطلقه. و اما روزه را بايد به كشوری برود كه بتواند روزه ماه رمضان را بگيرد كه فضيلت بسيار دارد و اگر ممكن نشد در غير ماه رمضان چنان كند و قضا به جا آورد.