انصاف در قیمت گذاری: رفتاری اسلامی در نروژ

قرآن کریم توصیه های اکیدی به رعایت انصاف در جامعه و در برخورد با همنوعان دارد، از جمله آیات شریفه ۴۴ تا ۴۷ سوره مبارکه مائده و آیه شریفه ۱۳۵ سوره مبارکه نساء. یکی از زیرشاخه های رعایت انصاف در جامعه، قیمت گذاری های منصفانه است که به صورت مشخص در قرآن کریم با مفاهیمی چون “عدالت حداکثری در پیماییدن ترازو و پیمانه” تصریح شده است.

در روایات ائمه اطهار علیهم السلام نیز در خصوص اهمیت داد و ستد عادلانه و رعایت انصاف در قیمت گذاری های منصفانه در ارائه کالا و خدمات تذکر داده شده است. برای نمونه، در نامه حضرت علی علیه السلام به مالک اشتر در زمان نصب او به عنوان حاکم مصر (نامه 53 نهج البلاغه -نسخه صبحی، ص 438) می خوانیم:

«وَلْيَكُنِ الْبَيْعُ بَيْعاً سَمْحاً: بِمَوَازِينِ عَدْل، وَأَسْعَار لاَ تُجْحِفُ بِالْفَرِيقَيْنِ مِنَ الْبَائِعِ وَالْمُبْتَاعِ»
«… و باید خرید و فروش، آسان و بر موازین عدل باشد، با قیمت‌هایى که نه به فروشنده زیان رسانَد و نه به خریدار»

قیمت گذاری منصفانه به این معنی است که در زمان افزایش هزینه های تمام شده تولید یا ارائه خدمات، به مقدار متناسب قیمت برای مصرف کننده بالا رود. در نقطه مقابل نیز در زمان کاهش هزینه های تمام شده، قیمت برای مصرف کننده کاهش متناسب پیدا کند و نمود این افزایش و کاهش منصفانه در جامعه به وضوح دیده شود.

در حالیکه در بسیاری از جوامع اساسا چیزی تحت عنوان کاهش قیمت ها معمولا دیده نمی شود، در نروژ چنین رویه ای معمول و قابل مشاهده است. برای نمونه قیمت برق در مواردی در این کشور کاهش داشته و به مشترکان نیز این موضوع اطلاع رسانی شده است. تصویر زیر مربوط به کاهش قیمت برق به پایین ترین قیمت خود در 25 سال اخیر است که به تازگی توسط یکی از شرکت های برق در نروژ اعلام شده است.

این شرکت برق دلیل کاهش قیمت را افزایش منابع تولید برق و جاری شدن آب های بیشتر حاصل از ذوب شدن برف ها نسبت به سال های پیش دانسته است. می دانیم که بخش اعظم تولید برق در نروژ از طریق فناوری برق آبی صورت می گیرد.

نمونه دوم در نروژ در سال های اخیر رایگان شدن بعضی سرویس ها مثلا سرویس تبلیغات فروش لوازم منزل در وبسایت اصلی خرید و فروش مردم (finn.no) است. این گزینه در سال های قبل رایگان نبود، اما با استقبال مردم از بقیه بخش های سایت و بالا رفتن درآمد آن، مسئولان سایت تصمیم به رایگان کردن خرید و فروش لوازم منزل (برای آگهی های شخصی به مدت دو ماه) گرفتند.

نمونه سوم بازگرداندن بخشی از سود مجموعه مثلا شرکت بیمه یا بانک به مشتریان است. این مبلغ در نروژی kundeutbytte به معنی سود سهام مشتری خوانده می شود و البته الزام قانونی برای پرداخت آن نیست. اما بعضی موسسات راسا تصمیم می گیرند در زمانی که سود مناسبی داشته اند، مبلغی از سود را با همه مشتریان خود به صورت داوطلبانه به اشتراک بگذارند. مثلا این آگهی مربوط به تقسیم داوطلبانه سود با مشتریان توسط Gjensidige است.

نمونه دیگر، کاهش نرخ تسهیلات بانکی در وام های مختلف از جمله وام مسکن است. در زمانی که شرایط اقتصادی تغییر کند و نرخ تسهیلات بانکی با نظر بانک مرکزی نروژ پایین بیاید، همه کسانی که برای مصرف مشخص، برای خانه یا خودرو وام گرفته اند متوجه کاهش نرخ تسهیلات و در نتیجه پرداخت کمتر به صورت ماهانه خواهند شد. گفتنی است که نرخ تسهیلات خرید خانه در نروژ (در حال حاضر حدود 1 درصد) از نرخ تورم سالانه کشور (در حال حاضر حدود 2 درصد) پایین تر است و از این جهت از نگاه بسیاری از کارشناسان به مفهوم بانکداری اسلامی بسیار نزدیک است.

اقداماتی که در اینجا به عنوان نمونه ذکر کردبم، شاید در نگاه اول با استاندارد بسیاری از جوامع و با دید مادی صرف، کار اقتصادی قابل توجیهی برای این موسسات نباشد. اما قطعا به انصاف و عدل نزدیک تر است و نتایج مثبت خود را دارد. نتیجه اقدامات منصفانه با مردم و پایین آوردن قیمت ها در جایی که حق است، رضایت قلبی مشتریان و تبلیغ سینه به سینه و صادقانه برای بنگاه های اقتصادی خواهد بود و خداوند برکت و موفقیت اقتصادی پایدار را در رفتار منصفانه با مردم قرار داده است.

———

منابع

اشتراک سود با مشتریان در یینسیدیه

رقابت بانک ها در کاهش نرخ تسهیلات بانکی

کاهش نرخ برق به پایین ترین حد در 25 سال اخیر در شرکت نورگس انرگی